تاک
ئیسرائیل پێگە ئێرانییەكان لە دێرەزوور
دەكاتە ئامانج
شەوی دوو شەممە 2/3/2023 فڕۆكە جەنگییەكانی
ئیسرائیل چەندین پێگەی میلیشیا ئێرانییەكانیان لە دێرەزوور كردە ئامانج و بەپێی
ڕاپۆرتەكان بێت، لەو هێرشانەدا سێ ئەندامی سوپای پاسداران گیانیان لەدەست داوە. ئیسرائیل
لە هێرشەكانیدا هێڵێكی ئاسنین لەسەر سنووری نێوان عێراق و ئێران، سیستمێكی ڕاداری
سەر بە حزبوڵڵا و بنكەی سەرچاوە مرۆییەكانی سوپای پاسداران كراونە ئامانج. ئامانجی
ئیسرائیل لەم هێرشانە لاوازكردنی پێگەی ئێرانە لە سوریا و دروستكردنی ئاستەنگییە
بۆ پەڕینەوەی ئێرانییەكان و گواستنەوەی كەرەستەی سەربازی لە عێراقەوە بۆ سوریا.[1]
ئوردن: سوریا مادەی هۆشبەر بۆ ئوردن هەناردە
دەكات
وەزیری ناوخۆی ئوردن مازن فەرایە لە
چاوپێكەوتنێكی ڕۆژنامەوانیدا 3/10/2023 ڕایگەیاند، كە بازرگانیكردن بە مادەی
هۆشبەر لە ئوردن زیادی كردووە و سوریاشی بە وەستان لە پشت ئەم جۆرە بازرگانی كردنەوە
"تۆمەتبار كرد".
ئوردن لەوە نیگەرانە كە سەرەڕای هەوڵەكانی
عەممان بۆ ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانی لەگەڵ دیمەشق، بازرگانیكردن بە مادەی
هۆشبەر لەسەر سنووری نێوان سوریا- ئۆردن زیادی كردووە.
بازرگانانی مادەهۆشبەرەكان، بەپێی لێدوانی شای
ئوردن بێت میلیشیاكانی نزیك لە ئێران بەم كارە هەڵدەستن، ئۆردن وەك
"ڕێڕەوێك" بۆ گەیشتن بە كەنداو بەكاردەهێنن و دەیانەوێت لە ڕێگەی
ئوردنەوە مادە هۆشبەرەكان بگەیەننە وڵاتانی كەنداو. بەپێی وتەكانی وەزیری ناوخۆی
ئوردن بێت، لەسەدا هەشتا (80%)ی ئەو مادە هۆشبەرانەی كە لە ئوردن دەستیان بەسەردا
گیراوە بۆ "بردنەدەرەوە ئامادەكرابوون".[2]
هیومان ڕایتس وۆچ: سوریا ناوچەیەكی ئارام
نییە بۆ گەڕانەوەی پەنابەران
هیومان ڕایتس وۆچ، كە ڕێكخراوێكە چاودێری مافەكانی مرۆڤ دەكات، لە
نوێترین لێدوانیدا سوریا بە ناوچەیەكی نائارام دەزانێت بۆ گەڕانەوەی پەنابەرانی
سوریا.
ئەم لێدوانە دوای ئەوە هات كە ئاژانسی پەنابەرانی یەكێتی ئەوروپا (EUAA) لە
هەڵسەنگاندنێكیدا گەیشتووە بەو دەرەنجامەی كە هاووڵاتییانی سوری لەو ناوچانەی كە
لەلایەن دیمەشقەوە كۆنترۆڵ كراوە "ڕووبەڕووی توندوتیژی نابنەوە".
هیومان ڕایتس وۆچ ئەمە وەك هەڵكردنی گڵۆپی
سەوز دەبینێت بۆ ئەو وڵاتانەی كە بە دوای پاساوێكدا دەگەڕێن بۆ دەركردنی ئەو
پەنابەرە سورییانەی كە داوای مافی پەنارێتییان كردووە.
هیومان ڕایتس وۆچ پێیوایە بە زۆر ناردنەوە و
دیپۆرتكردنی پەنابەرە سورییەكان لەلایەن ئەو حكومەتانەی بە دوای پاساودا دەگەڕێن
"پێشێلكردنی پابەندبوونیانە بە مافەكانی مرۆڤەوە". هۆكاری ئەمەش بۆ ئەوە
دەگێڕێتەوە كە "سوریا تا ئێستا ناوچەیەكی ئارام نییە بۆ گەڕانەوەی پەنابەرە
سورییەكان".[3]
ئێران داوا لە حزبوڵڵا دەكات چەكەكانی پێشكەش
بە چەكدارە خێڵەكییەكانی دێرەزوور بكات
بەپێی ڕاپۆرتە ڕۆژنامەوانییەكان بێت، ئێران
داوای لە حزبوڵڵای لوبنانی كردووە چەكەكانی، كە زۆربەیان كۆنن، ببەخشێت بەو چەكدارە عەرەبانەی خێڵەكان كە لە دێرەزوور
لە دژی هێزەكانی سوریای دیموكرات دەجەنگن. لە بەرامبەردا ئێران چەكی نوێ و
پێشكەوتوو پێشكەش بە حزبوڵڵا دەكات.
ئەم پێشهاتە نوێیە ئەگەر ڕاست بێت، ئەوا
مەترسی لەسەر زیاتر لە لایەنێك لە ناوچەكە دروست دەكات. بۆ نموونە، پڕچەككردنی
هێزە خێڵەكییەكان فشار لەسەر هێزەكانی سوریای دیموكرات و ئەمەریكا دروست دەكات و
ئاسایشی ناوچەكانی ڕۆژئاوای كوردستان دەخاتە مەترسییەوە، لەلایەكی ترەوە ئەم جۆرە مامەڵەیە، بەبۆچوونی
ئیسرائیلییەكان، مەترسی لەسەر ئاسایشی ئیسرائیلیش دروست دەكات.[4]
ئۆكرانیا داوای یارمەتی دەكات بۆ
پەلاماردانی سوریا
ئۆكرانیا داوا لە هاوپەیمانە ڕۆژئاواییەكانی
دەكات هاوكاری بكەن بۆ ئەوەی لە ڕێگەی موشەكی دوورمەوداوە پەلاماری سوریا بدات.
كیێڤ هۆكاری ئەم داواكارییە بۆ ئەوە
دەگێڕێتەوە كە ئێران بەشێك لەو درۆنانەی كە ڕوسیا لە دژی ئۆكرانیا بەكاری دەهێنێت
لە نێو خاكی سوریا دروستی دەكات. داواكارییەكەی ئۆكرانیا بۆ بە ئامانجگرتنی ئەو
ناوچە سورییانەیە كە ئێران و مۆسكۆ بۆ دروستكردنی درۆنی خۆكوژی بەكاری دەهێنن.[5]
توركیا: ئەوانەی هێرشەكەی ئەنقەرەیان
ئەنجام دا لە سوریاوە چوونەتە نێو خاكی توركیاوە
وەزیری دەرەوەی توركیا هاكان فیدان 4/10/2023
ڕایگەیاند ئەو كەسانەی كە هێرشەكەی سەر دەزگا ئەمنییەكانی ئەنقەرەیان ئەنجام دا لە
سوریاوە هاتوونەتەوە نێو خاكی توركیاوە.
ناوبراو ئەوەشی ڕاگەیاند، كە وەك
بەرپەرچدانەوەی ئەو هێرشە، توركیا بەمافی خۆی دەزانێت كە هەموو ئەو ناوچانە لە
عیراق و سوریا بە ئامانج بگرێت كە لەلایەن پەكەكە و یەپەگەوە "بە نایاسایی كۆنترۆڵ
كراون".
وەزیری دەرەوەی توركیا داواشی لە
"لایەنی سێیەم" كرد، كە خۆیان بەدوور بگرن لەو ناوچانەی كە پەكەكە و یەپەگەی لێیە. [6]
لیژنەی پەیوەندییەكانی دەرەوەی كۆنگرێس
دژی كشانەوەی هێزەكانی ئەمەریكایە لە سوریا
سەرۆكی لیژنەی پەیوەندییەكانی دەرەوەی
كۆنگرێس مایكڵ مەككۆڵ لەبەردەم كۆنگرێس دژایەتی خۆی بۆ ئەو داواكارییە
دووپاتكردەوە كە داوا لە سەرۆكی ئەمەریكا دەكات لە ماوەی 180 ڕۆژدا هێزەكانی
ئەمەریكا لە سوریا بكێشێتەوە. مەككۆڵ لە وتەكەیدا 3/10/2023 پشتگیری خۆی بۆ
مانەوەی هێزە ئەمەریكییەكانی نێو سوریا دووپات كردەوە و ڕایگەیاند، كە ئێمە
"لە جەنگدا نین لە دژی سوریا"، بەڵكو هێزەكانمان لەو وڵاتەدا لە دژی
داعش ئۆپەراسیۆنی تایبەت ئەنجام دەدەن و ئەم پۆپەراسیۆنانە ڕێگرییان لە
بەهێزبوونەوەی داعش كردووە.[7]
سوریا باڵیۆزخانەكەی لە سعودیە دەكاتەوە
سوریا لە هەنگاوێكی چاوەڕوانكراودا ڕۆژی یەك
شەممە 1/10/2023 باڵیۆزخانەكەی لە ڕیازی پایتەختی سعودیە كردەوە و ئیحسان ڕەمان بە
ئەركی باڵیۆزی سوریا هەڵدەستێت.
كردنەوەی باڵیۆزخانەی سوریا لە سعودیە بەشێكە
لە هەنگاوەكانی ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانی نێوان ئەو دوو وڵاتە.[8]
توركیا ڕەتی دەكاتەوە لە سوریا بكشێتەوە
وەزیری بەرگری توركیا یەشار گیولەر بە
ڕۆژنامەنووسانی ڕاگەیاند كە توركیا ئامادە نییە هێزەكانی لە سوریا بكشێنێتەوە و
ئەو ئەم كارەی لە ئێستادا بە "نالۆژیكی" ناوبرد.
گیولەر، هەرچەندە ئامادەیی وڵاتەكەی بۆ
دەستپێكردنەوەی دانوستاندن لەگەڵ سوریادا ڕاگەیاند، داواكارییەكانی سوریای بۆ
كشانەوەی هێزەكانی توركیا لەو وڵاتە وەك "شتێك كە قابیلی قبووڵكردن نەبێت"
ناوزەد كرد.[9]
درۆنەكانی توركیا هێزەكانی سوریای
دیموكرات بە ئامانج دەگرن
توركیا لە ڕێگەی فڕۆكەی بێفڕۆكەوانەوە
(درۆنەوە) پێگەیەكی هێزەكانی سوریای دیموكراتی لە حەسەكە كردە ئامانج. بەپێی
ڕوانگەی سوری بۆ مافەكانی مرۆڤ بێت، لە دوای هێرشەكەوە چەند ئۆتۆمبیلێكی فریاکەوتن
بۆ ئەو ناوچەیە ڕۆیشتوون كە لەلایەن درۆنەكانی توركیاوە كراونە ئامانج و دەنگۆی
ئەوە هەیە كە هێرشەكە زیانی گیانی لێكەوتبێتەوە.
ئەم هێرشە دوای ئەوە هات كە توركیا بە فەرمی
ڕایگەیاند كە ئەو دوو كەسەی هێرشەكەی ئەنقەرەیان ئەنجام دا لە سوریاوە چوونەتە نێو
خاكی توركیاوە.[10]
سوریا و ئێران و ڤەنزوێلا پاڵاوگەیەك لە
پارێزگای حومس دروست دەكەن
ئێران و سوریا و ڤەنزوێلا لەسەر دروستكردنی
پاڵاوگەیەك لە حومس ڕێككەوتوون. گرنگی ئەم هەنگاوە سێ قۆڵییە لەوەدایە كە ئەم
پاڵاوگەیە دەتوانێت ڕۆژانە نزیكەی 140 هەزار بەرمیل نەوت بۆ حكومەتی سوریا، كە
بەدەست كەمی وزە و سوتەمەنییەوە دەناڵێنێت، بپاڵێوێت. هەروەها وەك بەشێك لە
ڕێككەوتنەكەی نێوانیان؛ ئێران و ڤەنزوێلا بڕیاریان داوە نەوتی خاوی پێویست بۆ
پالاوگەكە دابین بكەن.[11]
سەرچاوەکان:
[1] https://www.jpost.com/breaking-news/article-761393
[2] https://www.newarab.com/news/jordan-blames-syria-increased-drug-smuggling-kingdom
[3] https://www.hrw.org/news/2023/09/29/no-syria-still-not-safe-refugee-returns
[4] https://www.jpost.com/middle-east/iran-news/article-761317
[5] https://new.thecradle.co/articles/ukraine-asked-western-allies-to-bomb-syria-iran-report
[6] https://www.reuters.com/world/middle-east/turkey-says-ankara-bomb-attackers-came-syria-2023-10-04/
[7] https://foreignaffairs.house.gov/press-release/mccaul-speaks-on-house-floor-against-removing-u-s-armed-forces-from-syria/
[8] https://www.middleeastmonitor.com/20231002-syria-reopens-embassy-in-saudi-arabia/
[9] https://new.thecradle.co/articles/withdrawal-from-syria-illogical-turkiye
[10]https://www.alarabiya.net/arab-and-world/syria/2023/10/04/%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%83%D8%A9-%D9%85%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D8%A9-%D8%AA%D8%B1%D9%83%D9%8A%D8%A9-%D8%AA%D9%82%D8%B5%D9%81-%D8%AB%D9%83%D9%86%D8%A9-%D9%84%D9%82%D8%B3%D8%AF
[11] https://menafn.com/1107174076/Iran-Venezuela-Syria-forge-trilateral-agreement-for-new-oil-refinery-in-Homs-province
#سوریا
بینێرە لە ڕێگەی