تاك
بزووتنەوەی نوجەبا: بڕیارمان داوە عێراق لە هێزی بیانی ڕزگار بكەین
ئەكرەم كەعبی ئەمینداری گشتیی بزووتنەوەی نوجەبا لە بەیاننامەیەكدا كە لە تۆڕی كۆمەڵایەتی ئێكس بڵاوی كردوەتەوە، دەڵێت "مقاوەمەی ئیسلامیی عێراق بڕیاری داوە عێراق لە ڕووی سەربازییەوە ڕزگار بكات و دۆخەكە یەكلایی بكاتەوە، ... سەركەوتن بۆ ئیسلامە، ناوەستێت، ئاگربەست و پاشەكشەی تێدا نییە"[1].

سوودانی گۆڕانكاری لە ژمارەیەك پۆستی ئەمنی و سەربازی دەكات
محەممەد شیاع سوودانی فەرماندەی گشتیی هێزە چەكدارەكانی عێراق گۆڕانكاری لە ژمارەیەك پۆستی ئەمنی و سەربازی باڵا دەكات، لەو چوارچێوەیەدا عەبدولوەهاب ساعدی سەرۆكی دەزگای دژەتیرۆری لابرد و كەریم عەبود محەممەد لە شوێنی ئەو دەستبەكار بوو، ئەحمەد سەلیم بەهجەت فەرماندەی ئۆپەراسیۆنەكانی بەغدا لادرا و وەلید خەلیفە مەجید خراوەتە شوێنی[2].

هێزەكانی حەشدی شەعبی دەكەونە ئەوپەڕی حاڵەتی ئامادەباشیەوە
عەبدولعەزیز محەممەداوی سەرۆك ئەركانی حەشدی شەعبی لە بەیاننامەیەكدا ڕایگەیاند "سەرجەم هێز و پێكهاتەكانی حەشدی شەعبی خراونەتە ئەوپەڕی حاڵەتی ئامادەباشییەوە، ئەمەش وەك ئامادەسازییەك بۆ ڕوودانی هەر ئەگەرێك لە عێراق"، بڕیارەكەی حەشدی شەعبی لە كۆبوونەوەیەكی بەشێك لە سەركردەكانی حەشی شەعبی دراوە كە ڕۆژی (2/11/2023) لە بەغدا بەڕێوەچوو، ئەمەش دوابەدوای ئەو بەیاننامەی بزووتنەوەی نوجەبا دێت كە ڕایگەیاند "عێراق لە ڕووی سەربازییەوە ئازاد دەكەین".
هاوكات ئەمەریكا هۆشداری داوە كە ئەگەر هێرشی گرووپە چەكدارەكان لە عێراق و سوریا بۆسەر بەرژەوەندییەكانی بەردەوام بێت، ئەوا بێدەنگ نابێت[3].

ئەگەر هێرشی گرووپە چەكدارەكان بەردەوام بێت عێراق كەنارگیر دەبێت
بەرپرسێكی ئەمەریكی بە ڕۆژنامەی (شەرقولئەوسەت)ی ڕاگەیاندووە: ئەگەر ئەمەریكا باڵیۆزخانەكەی لە عێراق دابخات، ئەوا نێردە دیپلۆماسی و باڵیۆزی وڵاتانی تریش عێراق جێدێڵن، بەمەش عێراق توشی كەنارگیری دەبێت.
ئەو بەرپرسە وتوشیەتی: دەرفەتێكی باش بۆ حكومەتی عێراق هاتووەتە پێش تا دەسەڵاتی خۆی بەسەر گرووپە چەكدارەكان بسەپێنێت و هێرشە دوژمنكارییەكانیان كۆتایی بێنێت، چونكە بەردەوامی ئەو هێرشانە ئاكامێكی باشی نابێت.
هۆشدارییەكانی ئەمەریكا لە كاتێكدایە كە دوابەدوای ئۆپەراسیۆنی گەردەلوولی ئەقسا و هەڵایسانی شەڕی نێوان ئیسرائیل و حەماس، گرووپە چەكدارەكانی عێراق زنجیرەیەك هێرشیان لە رێگەی مووشەك و فڕۆكەی بێفڕۆكەوان كردووەتە سەر بنكەی هێزەكانی ئەمەریكا لە عێراق و سوریا، بەڵام ئەمەریكا لە عێراق هیچ وەڵامێكی سەربازی نەبووە، تەنیا لە سوریا چەند بارەگا و كاروانی گرووپە چەكدارەكانی بە ئامانج گرتووە[4].

ئەمەریكا ئاڵوگۆڕی زانیاری لەگەڵ عێراق ڕادەگرێت
سەرچاوەیەك لە حكومەتی عێراق ئاشكرای كردووە، هێزەكانی ئەمەریكا لە بنكەی عەین ئەسەد ئاڵوگۆڕی زانیارییان لەگەڵ سەركردە سەربازییەكانی عێراق ڕاگرتووە، ئەم هەنگاوەی ئەمەریكا دوای ئەوە دێت كە لە چەند هەفتەی ڕابردوو چەند هێرشێك لەلایەن گرووپە چەكدارەكانی عێراقەوە كراوەتە سەر ئەو بنكە سەربازییەکانی ئەمەریكا و بە وردی ئامانجەكانیان پێكاوە، ئەمەریكییەكان پێیانوایە لەلایەن ئەو بەرپرسانەی عێراقەوە كە دێنە ناو بنكەكە زانیاری بۆ گرووپە چەكدارەكان دزەی پێكراوە[5].

سوودانی: دەوڵەتی عێراق بەرپرسە لە بڕیارە گەورەكان
محەممەد شیاع سوودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق ڕۆژی (4/11/2023) لە كۆنگرەی باڵیۆزانی عێراق كە لە بەغدا بەڕێوەچوو ڕایگەیاند "سەربەخۆیی بڕیارەكانمان لە پێشەنگی پرەنسیپەكانمانە، دەوڵەت بەرپرسە لە دەركردنی بریارە قورسەكان بەپێی دەستوور و لەسەر بنەمای بەرژەوەندییە باڵاكانی عێراق".
بە بڕوای چاودێران، وتەكەی سوودانی وەڵامێكە بۆ ئەو گرووپانەی بنكەی هێزە ئەمەریكییەكان لە عێراق بۆردوومان دەكەن و وەڵامیشە بۆ بزووتنەوەی نوجەبا كە ڕایگەیاند "عێراق لە ڕووی سەربازییەوە ئازاد دەكەن"[6].

ئەمەریكا داوا لە عێراق دەكات بەڵێنەكانی جێبەجێ بكات
ئەنتۆنی بلینكن وەزیری دەرەوەی ئەمەریكا گەیشتە بەغدا و لەگەڵ محەممەد شیاع سوودانی سەرۆك وەزیران كۆبووەوە، بەپێی ڕاگەیانراوی وەزارەتی دەرەوەی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا، بلینكن داوای لە سوودانی كردووە وەفادار بێت بۆ بەڵێنەكانی و سزای ئەو گرووپە چەكدارانە بدات كە هێرش دەكەنە سەر بەرژەوەندییەكانی ئەمەریكا لە عێراق و پێشی ڕاگەیاندووە ئەمەریكا بەرگری لە بەرژەوەندی و هاووڵاتییانی دەكات.
هەر بە گوێرەی بەیاننامەكە لەو دیدارەدا باس لە دۆخی غەززە و گەیاندنی هاوكاری مرۆیی بە هاووڵاتییانی غەززە كراوە[7].

سوودانی بۆ فشار خستنە سەر گرووپە چەكدارەكان پەنا بۆ ئێران دەبات
ڕۆژی (6/11/2023) محەممەد شیاع سوودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق بە یاوەری شاندێكی باڵای ئەمنی و سەربازی گەیشتە تاران، لەگەڵ ئیبراهیم ڕەئیسی سەرۆك كۆمار و عەلی خامنەیی ڕابەری باڵای كۆماری ئیسلامیی ئێران كۆبووەوە، لە هەردوو كۆبوونەوەكەدا باس لە پەیوەندییەكانی هەر دوو لا و پەرەسەندنەكانی شەڕی غەززە كرا[8].
سەردانی سوودانی بۆ تاران دوای سەردانی ئەنتۆنی بلینكن وەزیری دەرەوەی ئەمەریكا بۆ عێراق دێت كە داوای لە سوودانی كرد سزای ئەو گرووپە چەكداریانە بدات كە هێرش دەكەنە سەر بەرژەوەندییەكانی ئەمەریكا، سوودانی لە سەردانەكەیدا داوا لە بەرپرسانی ئێران دەكات فشار بخەنە سەر گرووپە چەكدارەكان تا سنوورێك بۆ هێرشەكانیان دابنێن و ئێران لە مەترسی بەردەوامی ئەو هێرشانە بۆ سەر ئایندەی عێراق و ناوچەكە ئاگادار دەكاتەوە[9].

سەدر داوا لە 4 وڵات دەكات ڕێگە بدەن لایەنگرانی بچنە غەزە
موقتەدا سەدر ڕێبەری ڕەوتی سەدر لە بەیاننامەیەكدا كە ڕۆژی (3/11/2023) لە تۆڕی كۆمەڵایەتی ئێكس بڵاوی كردووەتەوە داوا لە وڵاتانی لوبنان، سوریا، ئوردن و میسر دەكات ڕێگە بدەن لایەنگرانی سەدر لە عێراقەوە بەشێوەی ئاشتیانە بچنە سنوورەكانی فەلەستین و هاوكاری و پێداویستی بگەیەننە غەزە.
سەدر داواش دەكات ڕەزامەندی بنوێنن لە ڕۆژانی داهاتوودا لەسەر سنووری وڵاتەكانیان لەگەڵ فەلەستین خۆپیشاندانی ملیۆنی ئاشتیانە ئەنجام بدەن[10].

سوودانی و ڕاوێژكاری ئەڵمانیا پەیوەندییەكانی هەردوو وڵات تاوتوێ دەكەن
ئۆلاف شولتز ڕاوێژكاری ئەڵمانیا پەیوەندییەكی تەلەفۆنی لەگەڵ محەممەد شیاع سوودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق ئەنجامدا، بەگوێرەی زانیارییەكان، لەو پەیوەندییە تەلەفۆنییەدا هەر دوو لا جگە لە پەیوەندییە دوو قۆڵییەكانی نێوان ئەڵمانیا و عێراق، باسیان لە دۆخی ناوچەكە و بەتایبەت شەڕی ئیسرائیل و حەماس كردووە، سوودانی داوای لە ڕاوێژكای ئەڵمانیا كردووە وڵاتەكەی و یەكێتیی ئەوروپا هەڵوێستێكی ڕوونیان هەبێت بۆ سەركۆنەكردنی هێرشەكانی ئیسرائیل و ئەو كارەساتە مرۆییەی لە غەزە ڕوویداوە و هەوڵەكانیان بخەنەگەڕ بۆ ڕاگرتنی جەنگ و چارەسەری ئاشتیانەی كێشەكان[11].

مقاوەمەی ئیسلامیی بەرپرسیارێتی خۆی لە هێرشەكەی هەولێر ڕاگەیاند
مقاوەمەی ئیسلامیی لە عێراق لە بەیاننامەیەكدا بەرپرسیارێتی خۆی لە هێرشی ڕۆژی (7/11/2023) بۆ سەر بنكەی هێزەكانی ئەمەریكا لە هەریر ڕاگەیاند، ئەوەشی ڕاگەیاندووە هێرشەكان لە ڕێگەی فڕۆكەی بێفڕۆكەوانەوە ئەنجامدراون و ئامانجی خۆی پێكاوە[12].
لای خۆشیەوە دژە تیرۆری كوردستان لە بەیاننامەیەكدا ڕایگەیاندووە، لە ڕێگەی دوو فڕۆكەی بێفڕۆكەوانەوە هێرش كراوەتە سەر بنكەی سەربازی هاوپەیمانان لە نزیك فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی هەولێر و لە ئاسماندا تەقێنراونەتەوە[13].

عێراق لە توركمەنستانەوە گاز هاوردە دەكات
شاندێكی وەزارەتی كارەبای عێراق سەردانی توركمەنستان دەكات، ئامانج لە سەردانەكە تەواوكردنی ڕێوشوێنی هاوردەكردنی گازە لەو وڵاتەوە بۆ عێراق لە ڕێگەی بۆرییەكانی ئێران و گەیاندنی بە وێستگەكانی كارەبای عێراق. پێشتر لێكتێگەیشتن لە نێوان عێراق و توركمەنستان لەوبارەوە واژۆ كراوە و هەر دوو لا خوازیارن لێكتێگیشتنەكە بچێتە بواری جێبەجێكردنەوە[14].

سوودانی هۆشدارییەكانی ئەمەریكا دەگەیەنێتە چوارچێوەی هەماهەنگی
محەممەد شیاع سوودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق لەگەڵ سەركردەكانی چوارچێوەی هەماهەنگی كۆ دەبێتەوە و لە مەترسیداری دۆخەكە و هۆشدارییەكانی ئەمەریكا ئاگاداریان دەكاتەوە.
بەپێی زانیارییەكان كۆبوونەوەكە دوای گەڕانەوەی سوودانی لە تاران لە ماڵی حەیدەر عەبادی بەڕێوە چووە، لە كۆبوونەوەكەدا قەیس خەزعەلی ئەمینداری عەسائیبی ئەهلی حەق و ئەبوئالا وەلائی ڕێبەری كەتیبەكانی سەیدوشوهەدا كە ڕیبەری دوو گرووپی چەكداری گەورەن، بەشداربوون.
سوودانی لە كۆبوونەوەكەدا داوای لە سەركردەكانی چوارچێوەی هەماهەنگی كردووە فشار بخەنە سەر گرووپە چەكدارەكان تا هێرشەكانیان بۆ سەر بنكەی هێزەكانی ئەمەریكا ڕاگرن، چونكە ئەمەریكا جددییە لە هۆشدارییەكانی، لە ئەگەری بەردەوامی هێرشەكان ئەمەریكا نەك وەڵامی سەربازی، بەڵكو سزای ئابووریش بەكاردێنێت و ئەمەش كاریگەری نەرێنی لەسەر دۆخی عێراق دەبێت[15].

70% زەویە كشتوكاڵییەكانی عێراق مەترسی بەبیابانبوونیان لەسەرە
شارەزایەكی بواری ژینگە ئاشكرای كردووە گۆڕانی كەشوهەوا و كەمبوونەوەی ئاو لە عێراق مەترسییەكی جددییە، مەترسییەكە بەجۆرێك گەورەیە ئەگەر دۆخەكە تا دوو ساڵی داهاتوو بەو شێوەیە بەردەوام بێت، 70% زەوییە كشتوكاڵییەكانی عێراق مەترسی بەبیابانبوونیان لەسەرە.
ئەو شارەزایە ئەوەشی ئاشكرا كردووە كە ڕووبەری سەوزایی لە عێراق 3-4% تێناپەڕێت، ئەمەش ئاماژەیەكی مەترسیدارە و دەبێت بەرپرسانی عێراق چارەسەری بۆ بدۆزنەوە[16].



[1] https://twitter.com/Akram_Alkabee/status/1719625369559404882/photo/1
[2] https://www.ina.iq/196534--.html
[3] https://www.alaraby.co.uk/politics/
[4] https://aawsat.com/
[5] https://aawsat.com/
[6] https://aawsat.com/
[7] https://www.state.gov/translations/arabic
[9] https://www.alaraby.co.uk/politics/
[10] https://twitter.com/Mu_AlSadr/status/1720357529505456247/photo/1
[11] https://alforatnews.iq/news
[12] https://almaalomah.me/news/46249/security
[14] https://ultrairaq.ultrasawt.com
[15] https://www.alaraby.co.uk/politics
[16] https://www.alaraby.co.uk/economy