تاك
تاڵەبانی و سوودانی كۆبوونەوە
بافڵ تاڵەبانی سەرۆكی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لە بەغدا لەگەڵ محەممەد شیاع سوودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق كۆبووەوە، بەگوێرەی بەیاننامەی نووسینگەی ڕاگەیاندنی سەرۆك وەزیران لە كۆبوونەوەكەدا تاوتوێی چەند پرس و دۆسیەیەك كراوە، سوودانی جەختی لە سووربوونی حكومەتی لەسەر باشتركردنی دۆخی گوزەرانی سەرجەم هاووڵاتییان لە تەواوی پارێزگاكان كردووەتەوە[1].

ڕووبەری بەبیابانبوون لە عێراق گەیشتووەتە (41%)
زیا عەواد سەرۆكی سەرۆكی دەزگای ئامار لە وەزارەتی پلاندانان ئاشكرای كردووە، بەهۆی وشكەساڵی و كەمبوونەوەی ئاو مەترسییەكی گەورە لەسەر عێراق هەیە، بە جۆرێك لە ئێستادا ڕێژەی بەبیابانبوون گەیشتووەتە (41.89%)، ئەمەش مەترسیدارە و دەبێت حكومەت پلانی گونجاو دابنێت بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی بەبیابانبوون[2].

باڵیۆزخانەی ئەمەریكا بۆردومان دەكرێت
بەرەبەیانی (8/12/2023) بە سێ موشەك هێرشكرایە سەر باڵیۆزخانەی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا لە ناوچەی سەوز لە بەغدا، بەگوێرەی زانیارییەكان زەنكی ئاگاداركردنەوەی باڵیۆزخانە لێیداوە، موشەكەكان هیچ زیانێكیان لێنەكەوتووەتەوە[3].

سوودانی هێزە ئەمنیەكان ڕادەسپێرێت هێرشبەرانی سەر باڵیۆزخانەی ئەمەریكا سزا بدەن
محەممەد شیاع سوودانی فەرماندەی گشتیی هێزە چەكدارەكانی عێراق، لە بەیاننامەیەكدا دوابەدوای هێرشكردنە سەر باڵیۆزخانەی ئەمەریكا لە بەغدا، هێزە ئەمنییەكانی ڕاسپارد دەستدرێژیكارانی سەر باڵیۆزخانەی ئەمەریكا لە بەغدا ڕووبەڕووی یاسا بكەنەوە، لە بەشێكی تری بەیاننامەكەدا سوودانی جەخت لەوە دەكاتەوە كە "هێرشكردنە سەر باڵیۆزخانە و نێردە دیپلۆماسییەكان لەژێر هیچ پاساو و دۆخێكدا جێگەی قبووڵ نییە، هەر هەوڵێك بۆ زیانگەیاندن بە سەقامگیری عێراق و ئاسایشی ناوخۆ و بەئامانجگرتنی شوێنە پارێزراوەكان بە پێی یاسا و نەریتە نێودەوڵەتییەكان كارێكی تیرۆریستییە"[4].

هێرش دەكرێتە سەر دەزگای ئاسایشی نیشتمانی
دەزگای ئاسایشی نیشتمانی عێراق ئاشكرای كرد "بارەگای دەزگای نیشتمانی لەلایەن كەسانی لە یاسا دەرچوەوە ڕووبەڕووی دەستدرێژی بووەتەوە"، دەزگاكە ئەوەشی ئاشكرا كردووە بە 8 موشەك هێرشكراوەتە سەر دەزگاكە و زیانی مادی بە بارەگاكە گەیشتووە و هێرشبەران ڕووبەڕووی یاسا دەكرێنەوە[5].

ئەمەریكا سەركۆنەی هێرشكردنە سەر باڵیۆزخانەكەی دەكات
وەزارەتی دەرەوەی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا لە بەیاننامەیەكدا كە ڕۆژی (8/12/2023) بڵاوی كردووەتەوە، سەركۆنەی هێرشكردنە سەر باڵیۆزخانەی وڵاتەكەی لە بەغدا دەكات، لە بەیاننامەكەدا هاتووە "ویلایەتە یەكگرتووەكان بە توندی سەركۆنەی ئەو هێرشە موشەكیانە دەكات كە شەوی ڕابردوو لە بەغدا كرایە سەر باڵیۆزخانەكەی، هەروەك سەركۆنەی ئەو هێرشانەش دەكات كە ئەمڕۆ كرانە سەر بنكەكانی ئەمەریكا، گرووپە هاوپەیمانەكانی ئێران كە بە ئازادی لە عێراق كار دەكەن و هەڕەشەن لەسەر ئاسایش و سەقامگیری عێراق و هەڕەشەن لەسەر هاووڵاتییان و هاوپەیمانانمان لە ناوچەكە"[6].

سوودانی لەگەڵ بەرپرسانی ئاسایش و سەربازی كۆدەبێتەوە
محەممەد شیاع سوودانی فەرماندەی گشتیی هێزە چەكدارەكانی عێراق لەگەڵ بەرپرسانی باڵای ئاسایش و سەربازی كۆبووەوە، لە كۆبوونەوەكەدا تاوتوێی هێرشی سەر باڵیۆزخانەی ئەمەریكا لە بەغدا و لێكۆڵینەوە و بەدواداچوون لەسەر ڕووداوەكە كرا، سوودانی لە كۆبوونەوەكەدا ڕایگەیاندووە، هەر هێرشێك بۆسەر نێردە و بارەگا دیپلۆماسییەكان تاوانێكی تیرۆریستییە و ئەنجامدەرانی سزا دەدرێن[7]. 

ئەمەریكا: وەڵامی یەكلاكەرەوەمان دەبێت
بەگوێرەی بەیاننامەیەكی وەزارەتی بەرگری ئەمەریكا، لوید ئۆستن وەزیری بەرگری ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمەریكا پەیوەندییەكی تەلەفۆنی لەگەڵ محەممەد شیاع سوودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق ئەنجام دا، لەو پەیوەندییەدا ئۆستن سەركۆنەی هێرشەكانی سەر باڵیۆزخانەی وڵاتەكەی لە بەغدا كرد.
لە بەیاننامەكەدا ئەوەش هاتووە كە ئۆستن بە سوودانی وتووە "كەتیبەكانی حزبوڵڵا و بزووتنەوەی نوجەبا لە لیستی تیرۆردان و لەلایەن ئێرانەوە پاڵپشتی دەكرێن و بەرپرسن لە زۆرینەی ئەو هێرشانەی دەكرێنە سەر هێزەكانی ئەمەریكا و هاوپەیمانان، پێویستە دەستبەجێ ئەو هێرشانە بوەستێنرێن، ئەگەرنا ئەمەریكا وەڵامی یەكلاكەرەوەی دەبێت دژ بەو گرووپانە"[8].

سەدر خۆی لە هێرشەكەی سەر باڵیۆزخانەی ئەمەریكا بێبەری دەكات
لە بەیاننامەیەكدا، ساڵح محەممەد عێراقی  لە ئەژماری خۆی لە تۆڕی ئێكس كە بە هەژماری ڕەوتی سەدر دادەنرێت، ڕایگەیاندووە "پارێزگاری باڵیۆزخانەكان لە چوارچێوەی ئەركەكانی حكومەتە، ئەگەر ڕەوتی سەدر باڵیۆزخانەكەتانی بەئامانج بگرتایە ڕایدەگەیاند و ئەوە شەرەفمەندی بوو"[9].

چوارچێوەی هەماهەنگی سەركۆنەی هێرشكردنە سەر دیپلۆماتكارەكان دەكات
چوارچێوەی هەماهەنگی كە پێكهاتەی شیعەی دەسەڵاتداری عێراقە، سەركۆنەی هێرشكردنە سەر باڵیۆزخانە و نێردە دیپلۆماسییەكان دەكات و لە بەیاننامەیەكدا ئاشكرای كرد "هەر هێرشێكی تیرۆریستی كە زیان بە ئاسایش و سەروەری وڵات بگەیەنێت، ڕەت دەكەینەوە، پاڵپشتی تەواوی رێكارەكانی حكومەت دەكەین بۆ خستنەڕووی وردەكاری ڕووداوی گوماناوی هێرشكردنە سەر باڵیۆزخانەی ئەمەریكا، سوورین لەسەر پاراستنی نێردە دیپلۆماسییەكان و عێراق سەرجەم پابەندییە نێودەوڵەتییەكانی بەجێ دەهێنێت"[10].

عێراق پلەی هەشتەمە لە تاوان
بە گوێرەی پێنوێنی تاوانی ڕێكخراوی جیهانی، عێراق لە ساڵی 2023 بەراورد بە ساڵی 2021 هەڵكشانی بەخۆیەوە بینیوە لە ڕێژەی تاوان، لەسەر ئاستی وڵاتانی جیهان پلەی هەشتەمی هەیە و لەسەر ئاستی كیشوەری ئاسیا پلەی دووەمی هەیە.
بەپێی پێنوێنەكە لە كۆی 193 وڵات عێراق پلەی هەشتەمی هەیە، دیارترین تاوانە ڕێكخراوەكانیش لە عێراق بریتییە لە بازرگانی بە مرۆڤ، چەك و ماددەی هۆشبەر[11].

هیچ ڕێکكەوتنێكی سیاسیی نییە بۆ تێپەڕاندنی یاسای لێبوردنی گشتیی
محەممەد جاسم خەفاجی ئەندامی لیژنەی یاسایی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بە ڕۆژنامەی (سەباح)ی ڕاگەیاندووە: هەرچەندە ماوەی دوو مانگە لە ئەنجومەنی وەزیرانەوە پرۆژەیاسای لێبوردنی گشتیی گەیشتووەتە ئەنجومەنی نوێنەران، بەڵام هیچ ڕێكکەوتنێكی سیاسیی لە نێوان لایەنەكان نییە بۆ تێپەڕاندی پرۆژەیاساكە.
ناوبراو دەشڵێت، لە ئێستادا ئەنجومەنی نوێنەران لە پشوودایە، دوای تەواوبوونی پشووەكان لیژنەی یاسایی تاوتوێی پرۆژەیاساكە دەكات، دەبێت بەجۆرێك داڕێژرێت، كە زیان بە ئاسایشی عێراق نەگەیەنێت[12].

بەهۆی بانگەشەكردن بۆ هەڵبژاردن سریەكانی سەلام 34 كەس لە ڕیزەكانی دەردەكات
سریەكانی سەلام سەر بە ڕەوتی سەدر لە دوو بەیاننامەدا كە لە شێوەی بڕیاردا دەریكردووە و لە هەژماری بەڕێوەبەرایەتی ڕاگەیاندنی ناوەندی گرووپەكە لە تۆڕی ئێكس بڵاوكراوەتەوە، 34 كەسی لە رێزەكانی خۆی دەركردووە.
لە بڕیاردەكەدا هاتووە "سەركردایەتی گشتیی سریەكانی سەلام سزای دەركردنی سەپاند بەسەر ئەو كەسانەدا كە ناویان لە لیستەكەدایە بەهۆی سەرپێچی لە فەرمانەكانی سەركردایەتی و بانگەشەكردن بۆ بەربژێرانی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان"[13].

عێراق لیستی داواكراوان ڕادەستی ئەمەریكا دەكات
حەیدەر حەنون سەرۆكی دەستەی دەسپاكی عێراق لە دیداری لەگەڵ پەرپرسانی وەزارەتی دادی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا، داوای هاوكاری لەو وڵاتە كردووە بۆ بەرەنگاربوونەوەی گەندەڵی، هاوكات لیستێكی ڕادەستی بەرپرسانی ئەو وڵاتە كردووە كە ناوی ئەو كەسانەی لەخۆگرتووە، کە عێراقین و بە گەندەڵی تۆمەتبار كراون و لە ئەمەریكا نیشتەجێن[14].

ئەمەریكا ستایشی هەڵوێستی عێراق دەكات
ئەنتۆنی بلینكن وەزیری دەرەوەی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا ڕۆژی (12/12/2023) پەیوەندییەكی تەلەفۆنی لەگەڵ محەممەد شیاع سوودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق ئەنجام دا، بە گوێرەی بەیاننامەی وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریكا، لە پەیوەندییە تەلەفۆنییەكەدا بلینكن ستایشی هەڵوێستی عێراقی كردووە كە هێرشەكانی ئەم دواییەی گرووپە چەكدارەكانی بۆسەر باڵیۆزخانەی ئەمەریكا لە بەغدا بە "كارێكی تیرۆریستی" ناوبردووە، هەروەك پێشوازی لە هەوڵەكانی عێراق كردووە بۆ لێكۆڵینەوە لە هێرشەكان و سزادانی ئەنجامدەرانی و ئاماژەشی بەوە داوە كە هێرشی گرووپەكان بە هاوكاری ئێران ئەنجام دەدرێن[15].

عێراق و ئیمارات لەسەر ئاڵوگۆڕی دراو بە درهەم ڕێكەوتن
بانكی ناوەندی عێراق ڕۆژی (13/12/2023) لە بەیاننامەیەكدا ئاشكرای كرد، عەلی موحسین عەلاق سەرۆكی بانكی ناوەندی عێراق و هەنا ڕەستمانی سەرۆكی بانكی ئەبوزەبی یەكەم لە دوبەی كۆبوونەتەوە و هەر دوو لا رێكکەوتن كە لە ئەمڕۆوە ئاڵوگۆڕی دراوی نێوان هەردوو وڵات بۆ هاوردەكردنی كاڵا و شمەك لە ڕێگەی بانكی ئەبوزەبی لە ئیمارات و پێنج بانكی عێراقییەوە لە ناوخۆی عێراق بە درهەمی ئیماراتی ئەنجام بدەن، وا بڕیاریشە لە داهاتوودا ژمارەی بانكەكان زیاتر بكرێت[16].

لە ماوەی نۆ مانگدا زیاتر لە 1.2 ملیۆن هەژماری بانكی نوێ كراونەتەوە
عەلی تاریق بەڕێوەبەری جێبەجێكاری یەكێتی بانكە ئەهلییەكانی عێراق ئاشكرای كرد، كەرتی بانكی لە عێراق پێشكەوتنێكی بەرچاوی بەخۆیەوە بینیوە، لە ماوەی نۆ مانگی سەرەتای ئەمساڵ زیاتر لە 1.2 ملیۆن هەژماری نوێ لەلایەن كەس و كۆمپانیاكانەوە كراونەتەوە، ڕێژەی گەشەی كردنەوەی هەژمارە بانكییەكان 14% بووە[17].


[1] https://www.facebook.com/photo/?fbid=790863773087584&set=a.295186165988683&locale=ar_AR
[2] https://alsabaah.iq/88588-.html
[3] https://www.france24.com/ar/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D9%82-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%88%D8%B3%D8%B7/20231208-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D9%87%D8%AC%D9%88%D9%85-%D8%A8%D8%B5%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE-%D9%8A%D8%B3%D8%AA%D9%87%D8%AF%D9%81-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%D8%B1%D9%8A%D9%83%D9%8A%D8%A9-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%B6%D8%B1%D8%A7%D8%A1-%D9%81%D9%8A-%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF
[4] https://www.facebook.com/photo/?fbid=791943559646272&set=a.295186165988683&locale=ar_AR
[5] https://www.facebook.com/INSS.IQ/videos/730574395239643
[6] https://www.state.gov/translations/arabic/%d8%a7%d9%84%d9%85%d9%8a%d9%84%d9%8a%d8%b4%d9%8a%d8%a7%d8%aa-%d8%a7%d9%84%d9%85%d8%aa%d8%ad%d8%a7%d9%84%d9%81%d8%a9-%d9%85%d8%b9-%d8%a5%d9%8a%d8%b1%d8%a7%d9%86-%d9%81%d9%8a-%d8%a7%d9%84%d8%b9%d8%b1/
[7] https://www.facebook.com/photo/?fbid=792251609615467&set=a.295186165988683&locale=ar_AR
[8] https://www.alhurra.com/iraq/2023/12/09/%D9%88%D8%A7%D8%B4%D9%86%D8%B7%D9%86-%D8%AA%D8%AD%D8%AA%D9%81%D8%B8-%D8%A8%D8%AD%D9%82-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%A3%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%86-%D9%8A%D8%AA%D9%88%D8%B9%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%8A%D8%B4%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%88%D9%85%D8%A9-%D8%A5%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82
[9] https://twitter.com/salih_m_iraqi/status/1733188647917175260/photo/1
[10] https://baghdadtoday.news/237322-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B7%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%86%D8%B3%D9%8A%D9%82%D9%8A-%D9%8A%D8%A4%D9%83%D8%AF-%D8%B1%D9%81%D8%B6%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%A8%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%8A-%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D9%87%D8%AF%D9%81-%D8%A3%D9%85%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%AF-%D9%88%D8%B3%D9%8A%D8%A7%D8%AF%D8%AA%D9%87.html
[11] https://www.alsumaria.tv/news/security/476241/%D9%81%D9%8A-2023-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%85%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D8%A7-%D8%A8%D9%85%D8%A4%D8%B4%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B1%D9%8A%D9%85%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%85%D8%A9
[12] https://alsabaah.iq/uploads/public_files/2023-12/5834.pdf
[13] https://twitter.com/MediaBrigades/status/1734571673246990807
[14] https://nazaha.iq/body.asp?field=news_arabic&id=8792
[15] https://www.state.gov/translations/arabic/%d8%a7%d8%aa%d8%b5%d8%a7%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%88%d8%b2%d9%8a%d8%b1-%d8%a8%d9%84%d9%8a%d9%86%d9%83%d9%86-%d8%a8%d8%b1%d8%a6%d9%8a%d8%b3-%d8%a7%d9%84%d9%88%d8%b2%d8%b1%d8%a7%d8%a1-%d8%a7%d9%84%d8%b9-6/
[16] https://cbi.iq/news/view/2483
[17] https://aawsat.com/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF/4719926-%D8%A5%D9%86%D8%B4%D8%A7%D8%A1-%D8%A3%D9%83%D8%AB%D8%B1-%D9%85%D9%86-12-%D9%85%D9%84%D9%8A%D9%88%D9%86-%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81%D9%8A-%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%84-9-%D8%A3%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82